طی پنج سال گذشته، ایران شاهد افزایش محسوس زلزله‌ها در نقاط مختلف بوده است. گسل‌های فعال در مناطقی مانند تهران، کرمان، تبریز و کرمانشاه، زنگ خطر را برای خانه‌ها و اموال مردم به صدا درآورده‌اند. در چنین شرایطی، آگاهی از نحوه محاسبه خسارت زلزله و داشتن بیمه‌ای جامع، دیگر یک انتخاب نیست؛ بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. در ادامه این مقاله در سایت بیمه‌باپ، گام‌به‌گام بررسی می‌کنیم که چگونه باید خسارت زلزله را محاسبه کرد و چه نکاتی برای دریافت دقیق و منصفانه خسارت بیمه‌ای لازم است.
خسارت زلزله چیست و چگونه شناسایی می‌شود؟
در تعریف ساده، خسارت زلزله به آسیب‌های مستقیم و غیرمستقیمی اطلاق می‌شود که در اثر حرکات زمین به سازه‌ها، اموال و زیرساخت‌ها وارد می‌شود. این خسارت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
فرآیند شناسایی این خسارات معمولاً در دو مرحله انجام می‌شود:
تشخیص دقیق میزان خسارت، نیازمند حضور کارشناسان دارای صلاحیت فنی و تخصصی در زمینه ساختمان و بیمه است؛ چرا که باید بین خساراتی که مستقیماً ناشی از زلزله هستند و آسیب‌هایی که قبلاً وجود داشته‌اند، تفاوت قائل شد.
مراحل کارشناسی خسارت زلزله توسط بیمه
پس از وقوع زلزله، یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای جبران خسارت، کارشناسی دقیق و اصولی ملک آسیب‌دیده توسط نماینده یا کارشناس رسمی بیمه است. این فرایند، نقش کلیدی در تعیین میزان خسارت و پرداخت غرامت دارد.
مرحله ۱: اعلام خسارت به شرکت بیمه
نخستین گام، اطلاع‌رسانی رسمی به شرکت بیمه است. معمولاً بیمه‌گذار باید در مدت ۵ تا ۱۰ روز کاری پس از حادثه، وقوع زلزله و خسارت را به شرکت بیمه اطلاع دهد. این اعلام می‌تواند تلفنی، حضوری یا از طریق سامانه آنلاین باشد.
مرحله ۲: اعزام کارشناس به محل حادثه
پس از ثبت گزارش، بیمه یک یا چند کارشناس ارزیاب رسمی به محل حادثه اعزام می‌کند. این کارشناسان وظیفه دارند:
مرحله ۳: ثبت و مستندسازی خسارت
کارشناس بیمه تمام خسارات واردشده را با عکس‌برداری، فیلم‌برداری و ثبت گزارش‌های فنی مستند می‌کند. جزئیات شامل:
مرحله ۴: برآورد مالی خسارت
بر اساس گزارش‌های فنی و مستندات، کارشناس مبلغ خسارت را برآورد می‌کند. این برآورد با توجه به:
مرحله ۵: تأیید و پرداخت خسارت
پس از نهایی‌شدن گزارش کارشناسی، شرکت بیمه خسارت قابل پرداخت را بررسی و تأیید می‌کند. در صورت عدم وجود اختلاف، مبلغ نهایی ظرف چند روز تا چند هفته به حساب بیمه‌گذار واریز می‌شود.
عوامل مؤثر در تعیین میزان خسارت زلزله
میزان خسارت زلزله، عددی ثابت و از پیش‌تعیین‌شده نیست، بلکه به عوامل مختلفی بستگی دارد که هر یک می‌تواند مقدار قابل‌توجهی در کاهش یا افزایش خسارت نهایی نقش داشته باشد. در این بخش، مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر محاسبه خسارت زلزله را بررسی می‌کنیم:
1.شدت و عمق زلزله
بدیهی است هرچه بزرگی زمین‌لرزه بیشتر باشد (مثلاً بالای ۶ ریشتر)، احتمال آسیب‌دیدگی شدیدتر ساختمان و افزایش خسارت بیشتر خواهد بود. همچنین زلزله‌های کم‌عمق، نسبت به زلزله‌های عمیق، آسیب بیشتری به سطح زمین و سازه‌ها وارد می‌کنند.
مقاومت سازه در برابر زلزله، یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین میزان خسارت است. سازه‌هایی با اسکلت فلزی یا بتنی استاندارد معمولاً آسیب‌پذیری کمتری دارند، اما ساختمان‌های قدیمی یا ساخته‌شده با مصالح سنتی (مثل خشت و گل یا آجر بدون اسکلت) بیشتر در معرض آسیب قرار می‌گیرند.
هرچه ساختمان قدیمی‌تر باشد، استهلاک مصالح و فرسودگی زیرساخت‌ها بیشتر خواهد بود و در نتیجه، احتمال آسیب و خسارت بالا می‌رود. این مورد در گزارش کارشناسی بیمه به دقت ثبت می‌شود.
اگر ساختمان در نزدیکی گسل‌های فعال مانند گسل شمال تهران، مشهد، تبریز یا کرمان قرار داشته باشد، ریسک آن بسیار بالا است. بسیاری از شرکت‌های بیمه در چنین مناطقی، یا بیمه‌نامه با نرخ بالاتر صادر می‌کنند یا پوشش زلزله را با شرایط خاص ارائه می‌دهند.
کارشناس بیمه بر اساس ارزش روز ملک (بر مبنای قیمت بازار یا ارزیابی شهرداری) و اثاثیه داخل منزل، محاسبه خسارت را انجام می‌دهد. هرگونه اختلاف بین ارزش واقعی ملک و مبلغ درج‌شده در بیمه‌نامه می‌تواند باعث پرداخت ناقص خسارت شود (به این وضعیت، بیمه‌نشدگی نسبی می‌گویند).
اگر بیمه‌گذار علاوه بر آتش‌سوزی، پوشش زلزله را نیز فعال کرده باشد، تنها در این صورت شرکت بیمه موظف به جبران خسارات ناشی از زلزله است. همچنین نوع پوشش (اصلی یا فرعی)، فرانشیز و سقف تعهدات نیز بر رقم نهایی خسارت اثرگذارند.
مفهوم فرانشیز در خسارت زلزله و تأثیر آن بر پرداخت بیمه
یکی از مفاهیمی که در زمان دریافت خسارت زلزله از بیمه باید به آن توجه کرد، فرانشیز است. اما فرانشیز چیست و چه تأثیری بر میزان پرداختی بیمه دارد؟
فرانشیز چیست؟
فرانشیز در بیمه به بخشی از خسارت گفته می‌شود که پرداخت آن بر عهده خود بیمه‌گذار است و شرکت بیمه آن را جبران نمی‌کند. این عدد معمولاً به صورت درصدی از کل خسارت مشخص می‌شود و در متن بیمه‌نامه درج شده است.
مثال ساده:
فرض کنید ملک شما ۵ میلیارد تومان ارزش دارد و در اثر زلزله، یک میلیارد تومان خسارت وارد می‌شود. اگر فرانشیز بیمه‌نامه شما ۲۰٪ باشد، شرکت بیمه فقط ۸۰۰ میلیون تومان را پرداخت می‌کند و ۲۰۰ میلیون تومان را خودتان باید جبران کنید.
تأثیر فرانشیز بر مبلغ خسارت:
در واقع بیمه‌نامه‌هایی با فرانشیز پایین، پوشش بهتری در زمان خسارت دارند، اما معمولاً گران‌تر هستند. برای افرادی که در مناطق زلزله‌خیز زندگی می‌کنند، انتخاب بیمه با فرانشیز پایین، انتخابی هوشمندانه است.
آیا همه شرکت‌های بیمه خسارت زلزله را یکسان پرداخت می‌کنند؟
خیر. اگرچه اصول کلی در تمام شرکت‌های بیمه طبق آیین‌نامه‌های بیمه مرکزی تنظیم شده، اما در عمل تفاوت‌هایی مهم بین شرکت‌ها در نحوه ارزیابی، سرعت پرداخت و سقف تعهدات خسارت زلزله وجود دارد. در ادامه به مهم‌ترین این تفاوت‌ها اشاره می‌کنیم:
برخی شرکت‌ها سقف پوشش زلزله را به‌صورت درصدی از ارزش ساختمان تعیین می‌کنند (مثلاً تا 70 درصد)، در حالی که برخی دیگر امکان پوشش کامل ارزش ملک را فراهم می‌کنند. این موضوع تأثیر زیادی بر مبلغ نهایی پرداختی دارد.
برخی بیمه‌گذاران گزارش داده‌اند که رسیدگی به خسارات زلزله در برخی شرکت‌ها هفته‌ها یا حتی ماه‌ها زمان برده، در حالی‌که شرکت‌های معتبرتر، فرایند ارزیابی و پرداخت را ظرف ۱۰ تا ۲۰ روز کاری انجام داده‌اند. تفاوت در مدیریت بحران و سرعت واکنش، عامل کلیدی در انتخاب بیمه مناسب است.
شرکت‌هایی که تجربه قبلی در پرداخت خسارت بلایای طبیعی مانند زلزله دارند، معمولاً فرآیندهای شفاف‌تر و منظم‌تری برای رسیدگی دارند. بیمه‌گذاران باید به گزارش‌های مربوط به پرداخت‌های پیشین (مثلاً زلزله کرمانشاه، بم یا سی‌سخت) توجه کنند.
برخی شرکت‌ها فقط پوشش زلزله برای ساختمان ارائه می‌دهند، در حالی که برخی دیگر پوشش اثاثیه، پارکینگ، مشاعات یا تأسیسات را نیز به‌صورت اختیاری در نظر می‌گیرند. این تفاوت‌ها می‌تواند در مواقع بحران، سطح جبران خسارت را بسیار متفاوت کند.
نکات مهم در انتخاب شرکت بیمه برای پوشش زلزله
شرایط و مدارک لازم برای دریافت خسارت زلزله
برای تسهیل فرایند پرداخت خسارت، بیمه‌گذار باید مدارک زیر را آماده و به شرکت بیمه ارائه دهد:
با ارائه این مدارک، فرایند بررسی و پرداخت خسارت سرعت بیشتری می‌گیرد و بیمه‌گذار زودتر می‌تواند خسارت خود را دریافت کند.
چالش‌ها و راهکارهای رایج در فرایند کارشناسی خسارت
جمع‌بندی و توصیه نهایی
با افزایش وقوع زلزله‌ها در ایران طی پنج سال اخیر و فعال شدن گسل‌های زلزله‌خیز، اهمیت داشتن بیمه‌ای که خسارت‌های زلزله و سیل را پوشش دهد، بیش از پیش احساس می‌شود. کارشناسی دقیق و به موقع خسارت زلزله می‌تواند به شما در دریافت خسارت منصفانه کمک کند و از بروز مشکلات مالی جدی جلوگیری کند.
برای انتخاب بهترین بیمه و بهره‌مندی از خدمات کارشناسی حرفه‌ای، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات تخصصی سایت بیمه‌باپ بهره‌مند شوید. بیمه‌باپ با ارائه اطلاعات به‌روز، مقایسه دقیق نرخ‌ها و پوشش‌ها و پشتیبانی حرفه‌ای، به شما کمک می‌کند بهترین تصمیم را برای حفاظت از سرمایه و آرامش خاطر خود بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید
هر کجای ایران هستی آنلاین سفارشتو بده
شروع فرآیند خرید
